Kurumsal Mimari Nedir?

Dünya her zaman bir değişim ve gelişim içerisinde. Buna paralel, bilgi teknolojisi de her geçen gün artan bir hızla gelişmeye devam ediyor. Bu gelişmelere bağlı olarak büyük kuruluşlar, yeni teknolojiyi ve bunun iş stratejisiyle nasıl ilişkili olduğunu anlamak için bir çerçeveye ihtiyaç duyuyor.

Kurumsal mimari (İngilizce adıyla Enterprise Architecture (EA)), işletmelerin arzu ettikleri iş vizyonunu karşılamak için teknolojiyi benimsemeyi ve kullanmayı planladıkları bir yoldur. Ancak bu plan dahilinde, esnekliğe ve rehberliğe izin verecek yollar bulunmalıdır. İşletmenin daha büyük resminin iç işleyişine uyum sağlamak için iletişim, analiz ve geri bildirim sabit olmalıdır.

Kurumsal Mimari Nedir?

Kurumsal mimari, bir kuruluşun BT altyapısını planladığı ve düzenlediği metodolojidir. Kurumsal mimarinin bileşenleri analiz, tasarım, planlama ve uygulamadır. Mimari çerçeve ilkeleri, tümü istenen iş sonuçlarına ulaşmak için iş, bilgi, süreç ve teknoloji stratejileri aracılığıyla kuruluşa rehberlik eder.

Kurumsal mimari ilk olarak 1960'larda İş Sistemleri Planlaması (BSP) terimi altında kavramsallaştırılmıştır. Ancak kurumsal mimari çerçevelerinin yaygın olarak uygulanması, 1980'lerde hızla artan iş teknolojilerinin bir sonucu olarak ortaya çıktı. Kurumsal mimari, eski uygulamaları mevcut ve gelecekteki süreçlerle birleştirmenin bir yolu, bir organizasyonun iş yeteneklerini optimize etmesine izin veren eşzamanlı bir uygulama haline geldi.

Bugün kurumsal mimari, çeşitli diğer metodolojileri kapsayacak şekilde daha da gelişmiştir. Bunlar oldukça genelden sektöre özel mimari çerçevelere kadar uzanır. Bazı modeller, yönetim kaynaklarına ve iş vizyonuna ve sonuçlarına bağlı olarak farklı alanları veya hedefleri vurgular. Örneğin, Silikon Vadisi'nden bir teknoloji şirketi hissedar değerini artırmayı hedefleyecektir. Oysa bir devlet kurumu, son kullanıcı deneyimini iyileştirmeyi amaçlayacaktır.

Kurumsal Mimari Neden Önemlidir?

İş dünyası her zamankinden daha hızlı bir şekilde değişiyor ve dönüşüyor. Yeni teknolojiler, insanların çalışma şeklini değiştiriyor ve ekip üyelerinin herhangi bir zamanda herhangi bir yerden çalışmasına fırsat sunuyor. Teknoloji geliştikçe kurumsal mimari, BT performansı ile iş geliştirme arasında bir denge sağlamaya yardımcı oluyor.

Kurumsal Mimarinin Hedefleri Nelerdir?

Kurumsal mimarinin amacı, bir organizasyonun nasıl yapılandırıldığına dair uyumlu ve kapsamlı bir plan oluşturmaktır. Bir kurumsal mimari modeli, uzun vadeli bir bakış açısıyla tüm organizasyonun büyük bir resmini çizer. Bu plan, iş süreçlerini, hiyerarşik yapıyı, bilgi sistemlerini ve teknolojileri açıklar. Aynı zamanda modern yeniliklerin benimsenmesine de olanak tanır.

Kurumsal mimari aynı zamanda bir kuruluşa zaman içinde iş hedeflerini planlama, sürdürme ve bunları teknoloji aracılığıyla destekleme konusunda rehberlik eden bir yol haritasıdır. Herhangi bir kurumsal mimarinin genel hedefleri şunlardır:

• Verimlilik: Kurumsal mimari, temel ve doğru süreçler için bir iş akışı oluşturur. Bir kurumsal mimari planı, işletme tarafından belirlenen çıktılara nasıl ulaşılacağını tanımlar.
• Çeviklik: Kuruluşlar, eski teknolojiyi ve yeni teknolojiyi benimsemeyi birleştirmek için kurumsal mimariye bakıyor. Doğru bir model, teknoloji risklerini değerlendirecek ve BT'nin iş hedefleriyle uyumlu olarak ne zaman ve nasıl geliştirileceğini belirlemek için gereken izleme, ölçümler ve analizlere rehberlik edecektir.
• Süreklilik: Önde gelen kuruluşlar için, kritik iş operasyonlarını sürdürebilmekten daha önemli bir şey yoktur. Kurumsal mimari, iş ve BT süreçlerinin standartlaştırılması yoluyla en üst düzeyde sürekliliğe izin verir.

Bir kurumsal mimari çerçevesi, herhangi bir organizasyonun birçok yönünü yönlendirebilir ve geliştirebilirken, kurumsal mimarinin nihai amacı değeri en üst düzeye çıkarmaktır. Bu değeri belirlemek işletmeye kalmıştır.

Kurumsal Mimarinin Faydaları Nelerdir?

Günümüz dünyasında çoklu bulut ve yapay zeka otomasyonu gibi teknolojiler, BT sistemlerinin son derece karmaşık hale gelmesine neden oldu. İyi yapılandırılmış bir kurumsal mimari, tüm işin kapsamlı bir şekilde anlaşılmasını sağlar.

Ek olarak, kurumsal mimari, altyapının gelecekteki iyileştirilmesi ve işin dijital dönüşümü için planı ortaya koymaktadır.

Kurumsal mimarinin aşağıdakiler dahil sayısız faydası vardır:

Dizayn

Kurumsal mimari, tüm organizasyonun yapısı için destek sağlar. Bu tasarım, iş hedeflerine ulaşmak için esnek planlamanın temelini oluşturur. Ayrıca birleşmeler, satın almalar veya diğer organizasyonel değişiklikler gibi organizasyonel yeniden tasarlamaya da yardımcı olur.

Standardizasyon

Kuruluşlar, iş süreçlerinin disiplinini ve standardizasyonunu sağlamak için kurumsal mimariye bakar; ayrıca verimliliği artırmak için süreç konsolidasyonu sağlar. Bunun yanında kurumsal mimari, yeni teknolojik gelişmelerin yarattığı fazlalıkları ortadan kaldırabilir ve varlıkların yeniden kullanımını ve entegrasyonunu teşvik edebilir.

Proje Yönetimi

Kuruluşlar, kurumsal mimarinin proje portföy yönetimi için iş önceliklendirmesini desteklediğini görecektir. Ayrıca kurumsal mimari, veri modelleme yoluyla hızlı yatırım kararları vermeyi destekler. Kurumsal mimari, her bir projede paydaşlar arasındaki işbirliğini ve iletişimi geliştirir. Teslimatlar, kapsayıcı iş vizyonuna uygun olarak daha tanımlıdır ve her ekip için tutarlıdır.

Keşif

Kurumsal mimari, mimari dokümantasyon için tutarlı ve tekrarlanabilir bir yola girer. Bu, yalnızca hesap verebilirliği artırmakla kalmaz, aynı zamanda BT veya iş gereksinimlerinin keşfedilmesini de hızlandırabilir. Daha hızlı keşif, kuruluşların bir çözüm bulmak için daha hızlı olacağı anlamına gelir.

Sistem Geliştirme ve Yönetimi

Optimal sistem tasarımları, kaynakların verimli bir şekilde tahsis edilmesini sağlar. Kurumsal mimari uygulamaları, test etme ve geliştirmeyi tutarlı ve zamanında hale getirir. Standart BT uygulamalarının kurumsal mimari tarafından uygulanmasıyla ekipler, konu yeni teknolojileri benimsemeye geldiğinde daha hızlı kararlar verebilir.

BT Karmaşıklığı ve Değeri

Kurumsal mimari, BT altyapısı genelinde fazlalıkları en aza indirir. Sistem uygulama ve işletim maliyetlerini azaltır. BT karmaşıklığının azaltılması, veri ve uygulamaların konsolidasyonunu yönlendirir. Daha az karmaşık BT işlevi, BT altyapısı boyunca sistemlerin daha iyi birlikte çalışabilirliğini sağlar.

BT Açıklığı

Kurumsal mimari kullanan kuruluşlar, yerinde daha açık ve duyarlı bir BT sistemine sahip olacaktır. Bunun nedeni, kurumsal mimari yollarının, düzenleyici uyumluluğu basitleştiren kullanılabilirlik anlamına gelen verilerin erişilebilirliğini ve kullanılabilirliğini artırmasıdır. Kurumsal mimari ayrıca, tüm kuruluş için şeffaflığı artırarak işbirliğini teşvik eder.

BT Risk Yönetimi

Bir kurumsal mimari planı uygulanarak güvenlik veya sistem arızalarından kaynaklanan iş riskleri azaltılır. Daha iyi standardizasyon ve iletişim, daha fazla inceleme ve daha hızlı problem çözme sağlar. Bu nedenle kurumsal mimari, tutarlı ve güvenilir teslim edilebilirliği sürdürme konusunda organizasyonu da destekler.

Şirketler İçin BT Varlık Yönetiminin Önemi

Kurumsal Mimari Çerçeveleri Nelerdir?

Bu kurumsal mimari açıklaması genel ve oldukça belirsiz görünebilir. Ancak kurumsal mimarileri uygulamak için birçok farklı çerçeve vardır. Her iş modeline uyan genel bir çerçeve yoktur. Her kuruluş, hedeflerine ulaşmak için farklı bileşenlere ve sistemlere ihtiyaç duyar; bazıları güvenlik mimarisini, bazıları ise bilgi mimarisini isteyebilir.

• Federal Kurumsal Mimari Çerçevesi (FEAF), federal kurumlara rehberlik edecek bir referans modelidir. FEAF, çeşitli kurumların strateji ve yönetim üzerinde birlikte çalışması için ortak bir yaklaşım sağlar. Çeşitli faydalar arasında kaynak paylaşımı ve azaltılmış maliyetler yer alır. Bu modeldeki paydaş, her bir vatandaştır. FEAF'ın nihai hedefi, paydaşın genel deneyimini geliştirmektir.
• Zachman Kurumsal Mimari Çerçevesi, 6×6 çerçeve içeren temel bir yapıdır. Verileri düzenlemek ve analiz etmek için kullanılan bir şablondur ancak kurumsal mimari için bir çerçeve olarak da kullanılabilir. Çerçeve, 36 tanımlayıcı kutu içinde karmaşık öğeleri sınıflandırmak ve yönetmek için mantıksal bir yapı sağlar. Zachman Çerçevesi’nin amacı, farklı bakış açıları vermektir. Farklı paydaşların aynı şeye farklı açılardan bakmasını sağlar.
• Açık Grup Mimarisi Çerçevesi (TOGAF), kurumsal BT mimarisinin tasarımı, uygulanması ve yönetimi için yönergeleri özetlemektedir. TOGAF, standardizasyon ve modüler tasarım yoluyla esnekliğe odaklanır. Eski uygulamalar gibi önceden var olan bileşenlerin yaşam döngülerini yönetmek için oluşturulmuştur. Bu, eski altyapıyı kurumsal mimari tasarımına dahil etmelerine izin vererek büyük kuruluşlar için yeni teknolojilerin benimsenmesini çok daha kolay hale getirir.
• Gartner'ın Kurumsal Mimari Çerçevesi, BT araştırma ve içgörülerinde küresel bir liderdir ve kendi metodolojisini oluşturduğu danışmanlık uygulamaları sırasında yıllar boyunca kurumsal mimari çözümleri için yeterli en iyi uygulamaları ortaya koymuştur - biri soyut aşamalardan ziyade iş sonuçlarına odaklanmaktadır.

Diğer kurumsal mimari metodolojileri, belirli işletme türleri için strateji ve yönetim sağlayabilir. Örneğin, Savunma Bakanlığı Mimari Çerçevesi (MODAF), askeri topluluk ile birincil paydaş olarak tasarlanmıştır.

Uygulama Portföy Yönetimi Nedir?

Kurumsal Mimari Katmanları Nelerdir?

Kurumsal Mimari her kuruluşun iş süreçlerine, iş ihtiyaçlarına ve hedeflerine göre farklılık gösterir ve kuruluşun kendisine özgüdür ancak her kuruluş için bazı ortak ögeler içerir. Stephen Spewak tarafından 1993 yılında yazılan Kurumsal Mimari Planlamasından günümüze kurumsal mimariyi temelde 4 etki alanında ele almak normalleşti.

• İş mimarisi etki alanı

Bir işletmenin kuruluş olarak nasıl yapılandırılacağını ve iş vizyonunu sunmak için hangi işlevsel yeteneklerin gerekli olduğunu açıklar. “NE?” ve “Kim?” sorularını ele alarak kuruluşun iş vizyonun, stratejisinin ve hedeflerinin neler olduğu sorusunu yanıtlamaya çalışır.

• Uygulama mimarisi etki alanı

Bireysel uygulamaları ve bu uygulamaların etkileşimlerini ve kuruluşun temel iş süreçleri ile ilişkilerini açıklar ve “Nasıl?” sorusunu ele alır. Daha önce tanımlanmış iş hizmetleri ve yetenekleri nasıl uygulanır gibi soruları yanıtlamaya yardımcı olur.

• Veri mimarisi etki alanı

Kuruluşların mantıksal ve fiziksel veri varlıklarının ve veri yönetimi kaynaklarının yapısını açıklar ve veri analitiği ile müşteriler hakkında bilgi sahibi olmaya ve iş süreçlerini sürekli olarak geliştirmeye olanak tanır.

• Teknoloji mimarisi etki alanı

İş, veri ve uygulama hizmetlerini uygulamak için gereken BT varlıklarını açıklamaya yardımcı olur. Etki alanının hepsi iyi bilinen yapıtlara, diyagramlara ve uygulamalara sahiptir.

Özetle kurumsal mimari, bir kurumun operasyonel modelinin tasarım planıdır. Kurumsal mimari, kurumun bugünü ile yarını arasında köprü rolünü üstlenir. Bu yönü ile de,kurumlar tarafından dikkate alınması gereken bir husustur.